Tổng quan về tương đương sinh học: Xem xét quy định đối với Sản phẩm thuốc Generic (*)

1. Tổng quan

Các thuốc Generic cần phải được xác nhận cùng mức chất lượng, hiệu quả và an toàn với sản phẩm thuốc gốc (thuốc phát minh). Cụ thể, thuốc Generic (thuốc thử) phải tương đương về mặt điều trị và có thể thay thế được thuốc tham chiếu (thuốc đối chứng). Thử nghiệm tương đương sinh học giữa thuốc thử có dược chất tương đương (tương đương bào chế) hoặc thế phẩm bào chế so với thuốc đối chứng trong nghiên cứu dược động học với số lượng NTN phù hợp là một cách để chứng minh tính tương đương về mặt điều trị. Ứng dụng thuốc Generic được gọi là “con đường tắt” vì chúng thường không cần bắt buộc phải bao gồm dữ liệu lâm sàng và tiền lâm sàng để thiết lập tính an toàn và hiệu quả.

2. Giới thiệu

Thuốc Generic

Theo Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA), thuốc Generic giống hệt hoặc nằm trong phạm vi tương đương sinh học có thể chấp nhận được với thuốc gốc về các đặc tính dược động học và dược lực học. Do đó, thuốc generic được FDA coi là giống hệt về liều lượng, cường độ, đường dùng, độ an toàn, hiệu quả và mục đích sử dụng với thuốc gốc.

Các khía cạnh quan trọng liên quan đến tương đương sinh học

• Tiêu chuẩn hóa nghiên cứu: Trong thử nghiệm tương đương sinh học, các điều kiện thử nghiệm phải được tiêu chuẩn hóa để giảm thiểu sự biến thiên của tất cả các tác nhân liên quan ngoại trừ các yếu tố của sản phẩm đang được thử nghiệm.
• Cỡ mẫu: Số lượng NTN được lựa chọn tùy thuộc vào mức độ biến thiên của thuốc và tiêu chí chấp nhận của thuốc. Với thiết kế nghiên cứu chéo đôi, số lượng NTN tối thiểu sẽ là 12 nhưng cỡ mẫu thích hợp thường sẽ được xác định dựa trên dữ liệu có sẵn trước đó hoặc dữ liệu có sẵn từ nghiên cứu thí điểm.
• Loại nghiên cứu: Số lượng nghiên cứu và thiết kế nghiên cứu phụ thuộc vào đặc tính hóa lý của hoạt chất, đặc tính dược động học, tỷ lệ thành phần của hoạt chất và cần được giải thích phù hợp. Các loại nghiên cứu cũng có sự khác nhau ở mỗi nước hoặc mỗi khu vực.
• Hàm lượng mẫu nghiên cứu: Nếu có nhiều hàm lượng của một sản phẩm thử nghiệm thì chỉ cần thiết lập tương đương sinh học ở một hoặc hai mức liều, tùy theo tỷ lệ thành phần giữa các mức liều. Mức liều lựa chọn để đánh giá còn phụ thuộc vào dược động học của hoạt chất. Ở mỗi quốc gia hoặc khu vực, tùy thuộc vào mức độ tuyến tính hoặc không tuyến tính về dược động học của thuốc mà có thể lựa chọn mức liều nghiên cứu phù hợp.
• Các thông số cần xác định: Đối với các nghiên cứu đơn liều, các thông số dược động học Cmax, AUC_0-t , AUC_0-∞ , Tmax, Kel, t_1/2 được xác định bằng cách sử dụng biểu đồ nồng độ thuốc trong huyết tương theo thời gian. Đối với nghiên cứu đa liều: AUC_0-τ , C_max,ss , t_max,ss được xác định bằng cách sử dụng biểu đồ nồng độ thuốc trong huyết tương theo thời gian.
• Phân tích thống kê: Phân tích thống kê sẽ được thực hiện trên dữ liệu thu được từ các đối tượng NTN. Thống kê mô tả về dược động học các thông số sẽ được tính toán và báo cáo. Các công cụ thống kê chính thường được sử dụng là phân tích phương sai (ANOVA), phân tích tỉ số (Ratio analysis)…
• Tiêu chuẩn chấp nhận tương đương sinh học: Trong các nghiên cứu tương đương sinh học, các thông số được phân tích bao gồm AUC_0-t hoặc AUC_0-∞ và C_max. Đối với các thông số này, khoảng tin cậy 90% của tỷ số giữa thuốc thử và thuốc đối chứng cần nằm trong giới hạn chấp nhận là 80 – 125% và đa phần các cơ quan quản lý ở các nước và các khu vực đều chấp nhận khoảng giới hạn này.

3. Tổng kết

Ngày nay, nhiều công ty dược phẩm đang phát triển các sản phẩm thuốc generic. Nghiên cứu tương đương sinh học rất quan trọng đối với quá trình phê duyệt thuốc generic. Chúng tôi hy vọng rằng, đánh giá này sẽ cung cấp một cái nhìn tổng quan nhanh chóng và dễ dàng để xem xét các quy định cần thiết cho nghiên cứu tương đương sinh học ở các quốc gia khác nhau.

 ^(*) Tài liệu tham khảo

1. Asif M. Tamboli*, Pavan Todkar, Priti Zope and F.J. Sayyad. (2010). An Overview on Bioequivalence: Regulatory Consideration for Generic Drug Products. Journal of Bioequivalence & Bioavailability, 2(4), 086-092.
2. Thông tư 08/2022/TT-BYT “Quy định việc đăng ký lưu hành thuốc, nguyên liêu làm thuốc” – Phụ lục “Hướng dẫn thực hiện nghiên cứu tương đương sinh học ASEAN”.